Otyłość a stan psychiczny: Jak otyłość może wpływać na zdrowie psychiczne?

Wzajemne powiązania między stanem psychicznym a nawykami żywieniowymi są coraz bardziej zauważalne. Decyzje dotyczące diety często są determinowane przez nasze emocje i stan psychiczny, podczas gdy stan odżywienia może mieć istotny wpływ na nasze samopoczucie. Niemniej jednak, istnieje również korelacja między nadwagą, otyłością a problemami psychicznymi, która często jest pomijana. Warto zrozumieć, jak te związki mogą wpływać na zdrowie psychiczne jednostki, aby móc skuteczniej zarządzać zarówno swoim fizycznym, jak i psychicznym samopoczuciem.

Psychologiczne skutki otyłości

Otyłość wywiera ogromny wpływ na zdrowie psychiczne jednostki, często pozostając tematem pomijanym w dyskusjach na temat skutków nadmiernego przyrostu masy ciała. Jednakże, nadmierna masa ciała niezaprzeczalnie oddziałuje na psychikę. Wśród mnogich konsekwencji, jakie niesie za sobą otyłość, często zbyt rzadko uwzględnia się jej wpływ na stan psychiczny, w tym na rozwój zaburzeń takich jak depresja czy dysfunkcje seksualne. Często trudne jest wskazanie genezy danego zaburzenia.

Nieraz określenie, czy otyłość jest bezpośrednią przyczyną zaburzeń nastroju, staje się wyzwaniem. Niekiedy to właśnie zaburzenia psychiczne prowadzą do nadmiernej konsumpcji, a w efekcie do nadwagi. Istnieją jednak sytuacje, w których to nadwaga może bezpośrednio skłaniać do zwiększonego spożycia pokarmów. W takich przypadkach pozostaje nierozstrzygniętym, które zaburzenie leży u podstawy.

Osoby borykające się z nadwagą lub otyłością często doświadczają:

• obniżonego poczucia własnej wartości,
• niskiej samooceny,
• braku akceptacji siebie i własnego ciała,
• odczucia wykluczenia społecznego,
• trudności w relacjach międzyludzkich,
• problemów w sferze seksualnej.

Emocje towarzyszące otyłości mogą być trudne (tj. smutek, złość, bezsilność, lęk, wstyd, zrezygnowanie) i związane nie tylko z reakcjami społecznymi czy wyglądem, ale również z podejmowaniem nieskutecznych prób redukcji masy ciała. Pojawia się wówczas poczucie winy z powodu nie realizacji planów treningowych czy zjedzenia dodatkowego posiłku. Istnieje także silne powiązanie między otyłością a depresją oraz innymi zaburzeniami nastroju.

Niekiedy osoby z nadwagą lub otyłością doświadczają obsesyjnych myśli związanych z dietą i odchudzaniem. Takie myślenie może prowadzić do dwóch paradoksalnych skutków: z jednej strony może prowadzić do zaburzeń odżywiania i niezdrowego podejścia do jedzenia, z drugiej zaś strony może zwiększyć ochotę na spożywanie posiłków.

{{cta}}

Otyłość a stres

Większość osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak istotna jest zależność między sferą emocjonalną a nawykami żywieniowymi. Badania naukowe potwierdzają, że osoby z nadwagą i otyłością są bardziej podatne na reakcje emocjonalne w sytuacjach stresowych w porównaniu do osób o prawidłowej masie ciała. Odczuwają one stresujące sytuacje jako bardziej obciążające i często borykają się z niską samooceną oraz trudnościami w akceptacji własnego wyglądu. W rezultacie podejmują wysiłki w celu redukcji masy ciała, jednak często są rozczarowane, gdy dieta nie przynosi szybkich rezultatów, co z kolei prowadzi do wzrostu napięcia emocjonalnego.

Osoby otyłe często doświadczają presji społecznej i mają trudności w relacjach zarówno zawodowych, jak i towarzyskich. Często są one postrzegane jako osoby, które nie kontrolują swojego życia, co dodatkowo zwiększa ich stres. Stygmatyzacja osób z nadwagą i otyłością stanowi powszechny problem społeczny. Już od wczesnego dzieciństwa otyłe dzieci są często wyśmiewane przez rówieśników, a dorośli z nadmiarem kilogramów spotykają się z dyskryminacją w miejscu pracy.

Izolacja społeczna osób otyłych często wynika z braku właściwej samooceny i akceptacji własnego wyglądu. To z kolei może prowadzić do kompulsywnego jedzenia oraz dalszego przyrostu masy ciała. Otyłość jest związana z licznymi ograniczeniami, zarówno fizycznymi, jak i psychicznymi. Osoby z nadwagą i otyłością często mają trudności w relacjach rodzinnych, co dodatkowo pogarsza ich samopoczucie. Odczuwają one także barierę dla samorozwoju, zmagając się z niską samooceną i zaburzonym poczuciem własnej wartości.

Leczenie otyłości jako źródło stresu

Leczenie otyłości może stanowić źródło dodatkowego stresu dla osób z nadwagą i otyłością, które podejmują próbę redukcji masy ciała. Powody tego są różnorodne, mogą wynikać np. z niezadowolenia z braku efektów w redukcji masy ciała podczas odchudzania. W trakcie tego procesu często dochodzi do zaburzenia obrazu siebie, gdzie osoby otyłe widzą siebie w lustrze jako jeszcze bardziej otyłe, nawet po schudnięciu (body dysmorphia). Jest to zjawidko podobne do zaburzenia obrazu ciała obserwowanego w przypadku anoreksji. Dlatego kluczowe jest wsparcie psychologiczne w procesie odchudzania, ponieważ jest to zmiana trudna do przejścia. Psychoterapia odgrywa istotną rolę w kompleksowym leczeniu otyłości, obejmującym zarówno dietę, aktywność fizyczną, jak i farmakoterapię. Psychoterapeuta pomaga pacjentom zmieniać swoje przekonania, radzić sobie ze stresem związanym z otyłością i kuracją odchudzającą. Wprowadzanie psychokorekcji, czyli elementarnych zmian w psychologicznym nastawieniu pacjenta, umożliwia osiągnięcie sukcesu w redukcji masy ciała. W procesie odchudzania ważna jest kontrola emocji, ponieważ stres może prowadzić do kompulsywnego objadania się. Osoby otyłe często mają trudności w monitorowaniu ilości przyjmowanego jedzenia, co może prowadzić do niekontrolowanego objadania się w sytuacjach stresowych. Zjawisko "wszystko albo nic" prowadzi do kompulsywnego objadania się, a po incydencie osoby te często rezygnują z dalszego procesu redukcji masy ciała. Dodatkowo brak wsparcia ze strony rodziny i bliskich, mogą być dodatkowym źródłem stresu dla osób otyłych.

Otyłość a depresja i zaburzenia lękowe

Badania wskazują, że związek między masą ciała a zdrowiem psychicznym jest istotny i złożony. Otyłość często nie tylko negatywnie wpływa na samoocenę i poczucie własnej wartości jednostki, ale także może prowadzić do poważniejszych problemów emocjonalnych, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe. Jest to zjawisko szczególnie zauważalne u kobiet, gdzie otyłość wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia tych schorzeń. Jednakże nie należy pomijać wpływu otyłości na zdrowie psychiczne mężczyzn, choć może on być mniej wyraźny w niektórych badaniach.

Dodatkowo, istnieje również związek między poziomem szczęścia a masą ciała, szczególnie widoczny u kobiet. Badania wykazują, że im większa wartość wskaźnika BMI kobiet, tym są one mniej szczęśliwe. Wyobrażenia o własnym ciele, brak efektów w redukcji masy ciała podczas kuracji odchudzającej oraz obawy związane z utratą wsparcia i uwagi ze strony bliskich mogą przyczyniać się do wzrostu stresu i obniżenia poczucia szczęścia u osób z nadwagą i otyłością.

Warto również przypomnieć, że otyłość może prowadzić do poczucia wyobcowania społecznego i stygmatyzacji. Osoby otyłe często doświadczają negatywnych reakcji ze strony społeczeństwa, co może dodatkowo zwiększać ich poziom stresu i napięcia emocjonalnego. Przemoc werbalna, wyśmiewanie czy dyskryminacja na tle wagi mogą prowadzić do pogłębienia problemów psychicznych oraz utrudniać proces leczenia otyłości.

Otyłość a stan psychiczny - błędne koło

Otyłość i jej wpływ na stan psychiczny tworzą niejednokrotnie błędne koło, wzajemnie się pogłębiając i utrwalając. Skuteczne leczenie otyłości musi zatem obejmować nie tylko aspekty fizyczne, ale także psychologiczne. Psychoterapia, której celem jest zmiana myślenia i zachowań związanych z jedzeniem oraz aktywnością fizyczną, może być pomocna dla osiągnięcia sukcesu w redukcji masy ciała i poprawie zdrowia psychicznego.

Holistyczne podejście do leczenia otyłości uwzględnia całościowy stan zdrowia pacjenta, obejmując zarówno aspekty fizyczne, jak i psychiczne. Oprócz wsparcia farmakologicznego, zmiany nawyków żywieniowych i regularnej aktywności fizycznej, istotne jest także zapewnienie wsparcia psychologicznego w radzeniu sobie ze stresem, depresją i innymi problemami zdrowia psychicznego. Wsparcie społeczne, terapia poznawczo-behawioralna oraz inne strategie psychologiczne mogą znacząco przyczynić się do skutecznego zarządzania otyłością i poprawy jakości życia pacjentów.