Dlaczego leczenie otyłości to coś więcej niż "jedz mniej i więcej się ruszaj"?

Wiele osób w czasie swojej drogi z odchudzaniem nie raz usłyszało „wystarczy jeść mniej i więcej się ruszać”. Jednak redukcja masy ciała jest bardziej skomplikowana. Badania wskazują, że ponad 80% osób, które schudły, już po roku ponownie przybiera na wadze, a ponad 90% przybierają na wadze w ciągu trzech lat. I być może powiedziano Ci również, że odchudzanie to przecież tylko kwestia silnej woli. Jednak z uwagi na wiele różnych czynników fizjologicznych i środowiskowych leczenie otyłości jest procesem o wiele bardziej złożonym i wymaga holistycznego podejścia, które bierze pod uwagę te czynniki i zapewnia odpowiednie wsparcie i narzędzia, aby pomóc w osiągnięciu i utrzymaniu zdrowej wagi.

Przewlekły stres a otyłość

Przewlekły stres może napędzać otyłość, a stres jest nieodłącznym elementem życia codziennego. Osoby zmagające się z przewlekłym stresem mogą mieć trudności z kontrolowaniem swojej diety oraz w konsekwencji masy ciała. Przewlekły stres jest związany z podwyższony stężeniem kortyzolu. Z kolei nadmiar kortyzolu prowadzi do rozwoju stanu zapalnego w organizmie oraz do zwiększenia ilości tkanki tłuszczowej trzewnej, czyli tej która gromadzi się w okolicy brzucha, prowadząc do otyłości brzusznej (typu jabłko). Ten rodzaj tkanki tłuszczowej zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 oraz chorób układu krążenia. Kolejnym mechanizmem występującym w sytuacji przewlekłego stresu i podwyższonego kortyzolu jest zwiększony apetyt. Nadmierny stres często prowadzi do zmian w zachowaniach żywieniowych. Niektórzy w czasie stresu rezygnują z jedzenia, ale większość z nas ma skłonność do objadania się, często niezdrowymi przekąskami. Stres wpływa również na stężenie hormonu głodu - greliny, co również może prowadzić do zwiększenia spożycia kalorii. Dlatego tak ważne jest, aby regularnie stosować metody redukcji stres, takiej jak: zwiększenie aktywności fizycznej, medytacja, joga, ćwiczenia oddechowe, czy nawet pomoc psychologiczna i psychoterapeutyczna. 

{{cta}}

Znaczenie snu w leczeniu otyłości

Odpowiednia ilość snu i jego jakość odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowej masy ciała i zapobieganiu otyłości. Podczas snu nasz organizm reguluje stężenie hormonów głodu i sytości - greliny i leptyny. Jeśli śpimy nieodpowiednią ilość czasu, stężenie hormonu głodu ulega zwiększeniu, a hormonu sytości - zmniejszeniu. Wówczas wydzielane są większe ilości kwasu żołądkowego, co pobudza nasz apetyt. Badania wskazują, że tzw. zarwana nocka to spożycie następnego dnia o 500 kcal więcej niż w dniu, kiedy się wyspaliśmy. Regularne niedosypianie lub zaburzenia snu również zwiększają stężenie kortyzolu, co jak już wyjaśniliśmy wcześniej, również może odbić się na masie ciała.

Higiena snu, czyli zachowanie odpowiednich nawyków związanych ze snem, jest kluczowa dla zachowania zdrowia i uniknięcia otyłości. Obejmuje to regularny rytm snu, utrzymywanie odpowiedniej temperatury w sypialni, ograniczenie pobudzających czynników, takich jak telewizor, komputer czy smartfon, przed snem. Ponadto ważne jest, aby unikać spożywania posiłków tuż przed snem, ponieważ może to prowadzić do zaburzenia snu.

Psychologiczne aspekty snu są równie istotne. Niedobór snu może prowadzić do słabszej kontroli zachowań żywieniowych. Niedostateczny sen to również zmęczenie, a osoby, które są zmęczone, mają tendencję do spożywania większych ilości kalorii i mają trudniejszy czas z kontrolą podjadania.

Wpływ hormonów na rozwój otyłości

Hormony odgrywają kluczową rolę w regulacji apetytu, metabolizmie i gospodarce energetycznej organizmu. Zaburzenia hormonalne mogą wpływać na rozwój otyłości i utrudniać proces jej leczenia. Jednym z najważniejszych hormonów regulujących apetyt jest leptyna, której produkcja zachodzi w tkance tłuszczowej. Osoby z nadwagą i otyłością często wykazują oporność na działanie leptyny, co prowadzi do zwiększonego apetytu i utrudnia kontrolę nad jedzeniem. To może stworzyć błędne koło głodu. Jednak mamy dobrą wiadomość: leptynooporność można poprawić poprzez zmianę stylu życia.

Innymi zaburzeniami hormonalnymi związanymi z otyłością są niedoczynność tarczycy, zespół policystycznych jajników (PCOS) oraz insulinooporność. W przypadku niedoczynności tarczycy organizm produkuje zbyt mało hormonów tarczycy, co prowadzi do spowolnienia metabolizmu i zwiększenia masy ciała. Więcej na ten temat możesz przeczytać TUTAJ. PCOS to zaburzenie hormonalne występujące u kobiet, które może prowadzić do nieprawidłowości w cyklu miesiączkowym, zwiększonej produkcji testosteronu oraz insulinooporności. Jest to stan, w którym komórki organizmu nie reagują prawidłowo na insulinę, co prowadzi do podwyższonego poziomu glukozy we krwi. Insulinooporność może wpłynąć na metabolizm, apetyt i odczuwanie sytości, co przyczynia się do trudności w kontrolowaniu wagi. Ponadto wiele osób w przebiegu insulinooporności może mieć trudność z tzw. insulinoopornością podwzgórzową, może wpływać na wydzielanie hormonów głodu i sytości oraz trudnościami z kontrolowaniem apetytu i odczuwaniem sytości po posiłkach. 

Substancje zaburzające gospodarkę hormonalną w otyłości

Współczesny świat jest pełen substancji chemicznych, które mogą zaburzać gospodarkę hormonalną w organizmie człowieka. Te substancje, nazywane dysruptorami endokrynnym. Substancje te są powszechnie stosowane w przemyśle, rolnictwie, produkcji kosmetyków i środków czystości oraz mogą być obecne w środowisku naturalnym. Niektóre z tych substancji mają zdolność naśladowania działania hormonów, co może prowadzić do zaburzeń hormonalnych i wpłynąć na regulację masy ciała.

Przykładowo, bisfenol A (BPA), związek chemiczny stosowany do produkcji tworzyw sztucznych, wykazuje działanie podobne do estrogenów i może wpłynąć na układ hormonalny. Stwierdzono, że wysoki poziom BPA w organizmie może prowadzić do otyłości poprzez zaburzenie metabolizmu glukozy i lipidów oraz zwiększenie masy ciała poprzez działanie na komórki tłuszczowe. Innymi przykładami substancji, które mogą wpłynąć na gospodarkę hormonalną organizmu, są ftalany, parabeny i triclosan, które są stosowane w kosmetykach i środkach czystości. Należy jednak pamiętać, że wpływ tych substancji na nasze zdrowie zależy od dawki, czasu ekspozycji i indywidualnej wrażliwości organizmu. Mimo to, ze względu na ich potencjalne szkodliwe działanie, warto unikać jedzenia z plastikowych opakowań i butelek, ponieważ substancje chemiczne mogą przenikać do żywności. Zamiast tego, warto stosować szkło, ceramikę i nierdzewną stal. Ponadto należy ograniczyć spożycie przetworzonej żywności i warto stosować naturalne kosmetyki i środki czystości.

Leki a otyłość

Niektóre leki mogą wpływać na naszą wagę, powodując przyrost masy ciała. Przykładem są leki przeciwdepresyjne, które mogą wpływać na metabolizm i apetyt. Również niektóre leki stosowane w leczeniu cukrzycy, takie jak insulina lub sulfonylomoczniki, mogą powodować przyrost masy ciała poprzez zwiększenie apetytu lub zatrzymanie wody w organizmie.

Inne leki, takie jak niektóre leki przeciwbólowe, sterydy i leki stosowane w leczeniu chorób serca i tarczycy, również mogą powodować przyrost masy ciała. Dlatego ważne jest, aby pacjenci prowadzący leczenie tych chorób byli pod opieką lekarza i monitorowali swoją wagę. 

Rola genetyki w rozwoju otyłości

Mimo że nadwaga i otyłość wynikają w dużej mierze z naszych wyborów żywieniowych i prowadzonego stylu życia, genetyka również odgrywa rolę w kształtowaniu masy ciała. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi w ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci, wiele cech fizycznych, w tym masa ciała, ma tendencję do dziedziczenia się w rodzinie.

Badania kliniczne wskazują na to, że geny są odpowiedzialne za około 40-70% zróżnicowania masy ciała między ludźmi. Istnieją również określone geny, które wiążą się z otyłością. Na przykład, jedno z najważniejszych odkryć dotyczących genetyki otyłości dotyczy genu FTO, który został zidentyfikowany jako kluczowy czynnik ryzyka dla rozwoju otyłości.

Mimo to, dziedziczenie nie oznacza, że otyłość jest nieunikniona. Możliwe jest wypracowanie zdrowych nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej, które mogą pomóc w utrzymaniu zdrowej masy ciała. Dlatego ważne jest, aby uwzględnić zarówno genetyczne, jak i środowiskowe czynniki w planie leczenia otyłości.

Podsumowanie

Walka z otyłością wymaga uwzględnienia szerokiego spektrum czynników i nie można jej sprowadzić jedynie do kontroli ilości spożywanych kalorii i zwiększenia poziomu aktywności fizycznej. Dlatego kompleksowe podejście, uwzględniające diagnozę, identyfikację konkretnych czynników, tj. zaburzenia hormonalne, snu czy chroniczny stres, indywidualny plan leczenia i wsparcie specjalistów, jest kluczowe dla osiągnięcia trwałych rezultatów.

Leczenie otyłości to proces kompleksowy, który wymaga zarówno wsparcia medycznego, jak i psychologicznego. Jedynie poprzez holistyczne podejście, uwzględniające indywidualne potrzeby i czynniki wpływające na otyłość, można osiągnąć trwałe rezultaty i poprawić ogólny stan zdrowia.

‍